در این مقاله جامع، به بررسی کامل و دقیق شاخص محبوب ترس و طمع بیت‌کوین (Fear and Greed) و کاربرد آن در بازار ارز دیجیتال می‌پردازیم. شاخص ترس و طمع بیت‌کوین، ارز دیجیتال و کریپتوکارنسی احساسات تریدر ها بازار رمزارزها را در قالب عددی بین صفر تا صد نشان می‌دهد. این شاخص پرکاربرد و مشهور، با اقتباس از ایندکس کلاسیک ترس و طمع ساخته شده است که قبلاً جهت تحلیل احساسات بازارهای مالی سهام استفاده می‌شد. اما در حال حاضر سایت‌های بسیاری با موضوع شاخص ترس و طمع کریپتو ایجاد شده‌اند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

اگر شما سرمایه‌گذاری دقیق و پیگیر اخبار بازار ارز دیجیتال باشید، احتمالاً در فضای اینترنت مطالب مختلفی درباره شاخص یا اندیکاتور معروف ترس و طمع دیده‌اید. شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index) برای اندازه‌گیری و سنجش احساسات و هیجانات حاکم بر بازار رمزارزها طراحی شده و درک آن، ابزاری قدرتمند برای تحلیل روند قیمتی ارزها محسوب می‌شود. آشنایی دقیق و کامل با نحوه محاسبه، ورودی‌های فرمول و اطلاعات حاصل از آن در تصمیم‌گیری‌های مهم سرمایه‌گذاری بسیار کاربردی و ارزشمند است.

شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال چیست؟

شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال، عددی مشخص در محدوده بین ۱ تا ۱۰۰ را به عنوان خروجی احساسات بازار رمزارزها ارائه می‌دهد. عدد ۱ در این شاخص بیانگر وضعیت ترس بسیار شدید (Extreme Fear) و وجود فشار فروش بالا در بازار رمزارزها است که نشان از وضعیت فروشندگان دارد. از سوی دیگر، عدد ۱۰۰ به معنای طمع بسیار شدید (Extreme Greed) و حاکمیت فشار خرید بالا در بازار رمزارز است که اشتیاق شدید خریداران را نشان می‌دهد.

به صورت کلی، می‌توان از این شاخص یک قانون ساده و کاربردی استخراج کرد؛ زمانی که عدد شاخص به پایین‌ترین مقدار یعنی یک نزدیک می‌شود، بهترین زمان خرید ارز دیجیتال است. در چنین شرایطی، ترس شدید باعث خودداری و تردید معامله‌گران در خرید می‌شود و فشار فروش بالا رفته و به شدت افزایش می‌یابد. در نتیجه قیمت‌ها به کم‌ترین سطح خود می‌رسند و فرصت‌های طلایی برای سرمایه‌گذاری و خرید ارز دیجیتال ایجاد می‌شود. به قول معروف وارن بافت، سرمایه‌گذار مشهور: «زمانی که خیابان‌ها غرق خون هستند، زمان خرید فرا رسیده است.»

برعکس این موضوع نیز وجود دارد؛ زمانی که عدد این شاخص به عدد ۱۰۰ نزدیک می‌شود، به عنوان سیگنال فروش در بازار ارز دیجیتال تفسیر می‌شود. در چنین شرایطی معمولاً سرمایه‌گذاران به شدت مشتاق ورود به بازار بوده و با هیجان بسیار بالا و بدون تحلیل درست، قیمت‌ها را به سقف می‌رسانند. آیا هیجان و طمع سرمایه‌گذاران بازار میم‌کوین‌ها را در سال‌های گذشته به خاطر می‌آورید؟ در چنین شرایطی بازار به‌شدت مستعد تغییرات ناگهانی و ریزش شدید قیمت‌ها است. به‌طور کلی، هنگامی که این شاخص پایین باشد، احتمال رشد قیمت رمزارزها افزایش می‌یابد و زمانی که این شاخص بالا باشد، احتمال ریزش قیمت‌ها بیشتر است.

اندیکاتور بازار چیست؟

 اندیکاتورهای کاربردی بازارهای مالی، تحلیل داده‌های پیچیده را برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و تازه‌کار بسیار آسان‌تر، سریع‌تر و دقیق‌تر می‌کنند. این اندیکاتورها در سه گروه اصلی تحلیل بازار، یعنی تحلیل تکنیکال، تحلیل فاندامنتال (بنیادی) و همچنین تحلیل روان‌شناسی (Sentiment) تقسیم‌بندی و استفاده می‌شوند.

اگر تاکنون از روش‌های محبوب تحلیل تکنیکال در معاملات استفاده کرده باشید، قطعاً با تعدادی از این اندیکاتورهای پرکاربرد و مشهور آشنایی دارید. این اندیکاتورها شامل موارد ساده‌ای مانند میانگین متحرک تا الگوهای پیشرفته‌تر نمودار مانند ابر ایچیموکو بوده و تحلیل تکنیکال را آسان‌تر می‌کنند. اندیکاتورهای تکنیکال، اطلاعاتی مانند قیمت، حجم ترید، روندهای آماری و نوسانات را به دقت بررسی و ارزیابی می‌کنند و تحلیل واضحی ارائه می‌دهند.

در مقابل این تحلیل‌ها، تحلیل فاندامنتال یا بنیادی به شیوه‌ای کاملاً متفاوت عمل کرده و به تحلیل عمیق‌تر ارزش واقعی سهام یا توکن‌ها می‌پردازد. زمانی که شما درباره یک توکن خاص یا سهام خاصی تحقیق می‌کنید، درواقع در حال ارزیابی ارزش واقعی و بنیادین آن دارایی هستید. این تحقیق معمولاً شامل مواردی همچون تعداد کاربران فعال، ارزش کلی بازار یا مارکت‌کپ بوده که در قالب اندیکاتورهای بنیادی ارائه می‌شود.

علاوه بر این، دسته دیگری از اندیکاتورها نیز وجود دارند که به اندازه‌گیری بار روانی بازار پرداخته و احساسات معامله‌گران را ارزیابی می‌کنند. شاخص محبوب ترس و طمع ارز دیجیتال تنها یکی از این ابزارهای روان‌شناختی مفید و پراستفاده است که احساسات سرمایه‌گذاران را اندازه‌گیری می‌کند.

اندیکاتورهای دیگر روان‌شناسی بازار شامل شاخص گاوی و خرسی و یا شاخص اخطار نهنگ ارز دیجیتال (Whale Alert) است که احساسات عمومی معامله‌گران را می‌سنجند. تحلیل روانی بازار ارز دیجیتال، به علت وابستگی مستقیم به احساسات و افکار کاربران در فضای عمومی، به‌شدت به داده‌های اجتماعی متکی بوده و بسیار مفید است.

شاخص ترس و طمع؛ راهنمای کامل برای تحلیل احساسات بازار

اگر شما سرمایه‌گذاری دقیق و پیگیر اخبار بازار ارز دیجیتال باشید، احتمالاً در فضای اینترنت مطالب مختلفی درباره شاخص یا اندیکاتور معروف ترس و طمع دیده‌اید. شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index) برای اندازه‌گیری و سنجش احساسات و هیجانات معامله‌گران بازار رمزارز طراحی شده و تحلیل آن ابزاری مؤثر است. این شاخص در تصمیم‌گیری‌های مهم سرمایه‌گذاری نقش مهمی دارد و استفاده از آن برای پیش‌بینی جهت حرکت بازار بسیار کاربردی است.

شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال چیست؟ این شاخص عددی مشخص در محدوده بین ۱ تا ۱۰۰ را به‌عنوان خروجی احساسات کلی معامله‌گران در بازار رمزارز ارائه می‌دهد. عدد ۱ در این شاخص نشان‌دهنده ترس بسیار شدید (Extreme Fear) و فشار فروش بالاست که بیانگر نگرانی شدید و احتیاط معامله‌گران بازار است. در مقابل، عدد ۱۰۰ به معنای طمع بسیار شدید (Extreme Greed) و افزایش فشار خرید است که اشتیاق بیش از حد معامله‌گران را نشان می‌دهد.

به‌صورت کلی، می‌توان از این شاخص یک قانون ساده و کاربردی استخراج کرد؛ زمانی که شاخص به عدد یک نزدیک می‌شود، زمان مناسبی برای خرید است. در این شرایط، ترس شدید باعث تردید و خودداری معامله‌گران در خرید شده و فشار فروش بالا رفته و قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه فرصت‌های خرید خوبی ایجاد می‌شود و سرمایه‌گذاران باتجربه مانند وارن بافت اعتقاد دارند «زمانی که خیابان‌ها غرق خون هستند، بهترین زمان خرید است.»

از سوی دیگر، هنگامی که شاخص به عدد ۱۰۰ نزدیک می‌شود، معمولاً به‌عنوان سیگنال فروش در بازار ارز دیجیتال در نظر گرفته می‌شود. در چنین شرایطی، معامله‌گران بدون توجه به تحلیل‌های درست، با هیجان شدید و شتاب‌زده وارد بازار می‌شوند و قیمت‌ها به اوج می‌رسند. بازار میم‌کوین‌ها در سال‌های اخیر نمونه خوبی از این وضعیت است که در آن معامله‌گران به امید سود سریع و زیاد، باعث نوسانات شدید قیمتی شده‌اند. در این شرایط احتمال تغییرات ناگهانی و سقوط شدید قیمت‌ها بسیار بالاست.

تأثیر فومو (FOMO) بر شاخص ترس و طمع در بازار ارز دیجیتال

بازار ارز دیجیتال یکی از جدیدترین و مدرن‌ترین بازارهای مالی جهان است که همچنان ساختاری منظم، قانونی و دقیق برای آن ایجاد نشده است. همین موضوع باعث آزادی عمل نسبتاً زیاد و بدون محدودیت کاربران و فعالان این بازار جذاب شده و گهگاه خبرهای ناخوشایندی مانند هک شدن صرافی‌ها منتشر می‌شود.

در چنین بازارهای مالی جذاب، پرسود و البته پرریسک، بسیاری از کاربران بدون دانش کافی، صرفاً با هدف رسیدن سریع به سود وارد معامله می‌شوند. این دسته از معامله‌گران، در دوران رشد بازار یا همان بازار صعودی (Bullish Market)، به‌وفور دیده شده و معمولاً از روی احساسات تصمیم می‌گیرند. ترس از دست دادن فرصت‌های طلایی سرمایه‌گذاری، نیروی محرک بسیار قدرتمندی است که باعث می‌شود این افراد با کمترین تحلیل و مطالعه شروع به خرید کنند.

این نوع خریدهای بدون برنامه و هیجانی، که ناشی از ترس از دست دادن فرصت است را اصطلاحاً «فومو» (FOMO)، به معنای ترس از دست دادن فرصت، می‌نامند. این افراد معمولاً با طمع فراوان خود به سرعت و بدون توجه به ریسک، موجب شلوغی بازار و بالا رفتن بیش از اندازه قیمت‌ها می‌شوند. این شاخص نیز احساسات لحظه‌ای و آنی این سرمایه‌گذاران احساسی را به‌خوبی نشان داده و بازتاب‌دهنده وضعیت روانی بازار است.

نکته مهم دیگر این است که همین سرمایه‌گذاران در زمان کاهش قیمت‌ها و منفی شدن بازار یا بازار نزولی (Bearish Market)، سریعاً دچار وحشت می‌شوند. در چنین شرایطی، معامله‌گران نگران و مضطرب به فروش شتاب‌زده و بی‌رویه دارایی‌های خود پرداخته تا از ضرر بیشتر جلوگیری کنند. این ترس شدید و ناگهانی موجب ایجاد اثر دومینویی بسیار قدرتمند می‌شود که به‌شدت بازار را تحت تأثیر قرار داده و موجب فروش وحشت‌زده (Panic Sell) خواهد شد.

شاخص ترس و طمع بیت‌کوین؛ کوتاه‌مدت یا بلندمدت؟

شاخص ترس و طمع بیت کوین در تحلیل بلندمدت، چرخه‌های بازار رمزارزها معمولاً عملکرد مناسبی نداشته و در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت بهتر عمل می‌کند. در روندهای صعودی یا نزولی بلندمدت بازار رمزارزها، چندین چرخه متوالی و مکرر از ترس شدید و طمع شدید وجود دارد که توجه معامله‌گران را جلب می‌کند. این تغییرات مداوم و پیوسته در احساسات بازار برای معامله‌گران کوتاه‌مدت و نوسان‌گیران که به دنبال کسب سود سریع هستند، بسیار مفید است. با این حال، سرمایه‌گذارانی که قصد نگهداری طولانی‌مدت (HODL) ارزهای دیجیتال خود را دارند، نمی‌توانند فقط با اتکا به این شاخص تصمیم‌گیری کنند. برای داشتن چشم‌انداز روشن و جامع‌تر از شرایط بازار در بلندمدت، باید سایر جوانب و شاخص‌های مهم بازار نیز به‌طور دقیق تحلیل شوند.

توصیه‌های سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها همواره توصیه اکید ما به تمامی سرمایه‌گذاران این است که هرگز فقط بر اساس یک شاخص یا یک سبک تحلیل اقدام به سرمایه‌گذاری نکنند. بهتر است پیش از هرگونه سرمایه‌گذاری در بازارهای پرریسک رمزارز، تحقیقات جامع و کاملی انجام داده و فقط سرمایه‌ای را که تحمل از دست دادن آن را دارند، به بازار وارد کنند.

سوالات متداول

آیا شاخص ترس و طمع فقط برای بیت‌کوین است؟

 در حال حاضر، این شاخص بیشتر برای بیت‌کوین محاسبه می‌شود، اما می‌تواند برای سایر ارزهای دیجیتال نیز به‌کار رود.

چگونه می‌توان به شاخص ترس و طمع دسترسی داشت؟

وب‌سایت‌هایی مانند Alternative.me و CoinStats این شاخص را ارائه می‌دهند.

آیا شاخص ترس و طمع برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مناسب است؟

این شاخص بیشتر برای تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت مناسب است و نباید به‌تنهایی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مورد استفاده قرار گیرد.

سخن پایانی

شاخص ترس و طمع یکی از ابزارهای کاربردی در بازارهای مالی و به‌ویژه ارزهای دیجیتال به‌شمار می‌رود که به معامله‌گران کمک می‌کند تا احساسات کلی سرمایه‌گذاران را شناسایی کنند و درک عمیق‌تری از فضای روانی حاکم بر بازار داشته باشند. با وجود اینکه این شاخص تصویری روشن از میزان هیجان، نگرانی، خوش‌بینی یا بدبینی فعالان بازار نشان می‌دهد، اما به تنهایی کافی نیست و نمی‌توان تصمیم‌گیری‌های مالی و معاملاتی را فقط به اطلاعات آن محدود کرد. معامله‌گران موفق معمولاً این شاخص را به‌عنوان یک عامل جانبی در نظر می‌گیرند و با تحلیل‌های عمیق‌تر مانند تحلیل تکنیکال و تحلیل فاندامنتال ترکیب می‌کنند تا دقت تصمیمات خود را افزایش دهند.

تحلیل فاندامنتال عواملی نظیر اخبار اقتصادی، وضعیت کلی صنعت، داده‌های مالی شرکت‌ها و رویدادهای کلیدی را شامل می‌شود که می‌تواند روندهای بلندمدت را مشخص کند؛ درحالی‌که تحلیل تکنیکال از طریق بررسی نمودارها، الگوهای قیمتی، حجم معاملات و شاخص‌های فنی، زمان‌بندی دقیق ورود و خروج از بازار را به معامله‌گر نشان می‌دهد. بنابراین، استفاده هوشمندانه و هم‌زمان از شاخص ترس و طمع همراه با این دو تحلیل، تصویر جامع‌تر و کامل‌تری از بازار ارائه می‌دهد و احتمال موفقیت در تصمیم‌گیری‌ها را به شکل قابل‌توجهی افزایش خواهد داد.