یکی از اهداف مهم بلاکچین، غیر متمرکز سازی سیستم مالی است؛ برنامههای غیرمتمرکز شباهت فراوانی به برنامههای سنتی دارند اما اهداف متفاوتی دارند و به صورت (Open Source) یا متن باز ساخته شدهاند.
بنابراین هر اپلیکیشنی میتواند در بستر بلاکچین طراحی شود و برای اهداف مختلفی مانند امور مالی، بازی، جمعآوری آثار هنری، موسیقی و سرگرمی و رسانههای اجتماعی مورد استفاده قرار بگیرد.
برنامههای غیرمتمرکز یا DApps مزایای فراوانی برای انسانهای مدرن به همراه دارد و محیطی عمومی و بدون نظارت در اختیار کاربران قرار میدهد. بنابراین میتوان گفت که DApps نقش حیاتی در دنیای بلاکچین ایفا میکنند و به عنوان اهداف اصلی این بستر شناخته میشوند.
در ادامه با ما در سیگنالیپتو همراه باشید تا بررسی کنیم برنامه غیرمتمرکز چیست و چطور ساخته میشود.
برنامه غیرمتمرکز (DApps) چیست؟
برنامه غیرمتمرکز (Decentralized Application) به برنامه یا اپلیکیشن روی بستر بلاکچین گفته میشود که با نماد اختصاری دپ (DApps) مشخص میشود.
دپها برنامههای متنوعی را دربرمیگیرد و شامل شبکههای اجتماعی، انواع بازیها و سرگرمیها، ابزارهای بهرهوری و پرداخت و…. میشود. بسیاری از این ابزارها به مصرفکنندگان کمک میکند تا خدمات مالی خود را به سادگی انجام دهند.
بلاکچین غیرمتمرکز تحت نظارت سازمانی نیست و ساخت برنامهها در این بستر بسیار بالاست؛ این اپلیکیشنها از ۲۵ عدد به ۳۶۰۰ برنامه افزایش یافته و برنامههای متنوعی را دربرمیگیرد.
البته تراکنشهای کاربران در سال به کمک این اپلیکیشنهای کارآمد هر روز بیشتر میشوند و برنامههای مالی و صرافیهای متعددی در این بستر فعالیت دارند. بهعلاوه ارزهای غیرمتمرکز در همه صرافیها برای ترید در دسترس است.
ویژگیهای برنامه غیرمتمرکز چیست؟
اپلیکیشنهای غیرمتمرکز نقش حیاتی در دنیای بلاکچین دارند و ویژگیهای متنوعی را برای برنامههای بلاکچینی ایجاد میکنند. در ادامه با ویژگیهای برنامه غیرمتمرکز بیشتر آشنا میشویم.
۱. متن باز (Open Source)
دپ متنی باز دارد و تمام فعالیتهای آن با جزئیات برای عموم کاربران در این شبکه کاملا شفاف و مشخص است؛ متن باز بودن آن باعث میشود که کاربران بتوانند به این برنامهها اعتماد بیشتری کنند و توسعهدهندگان میتوانند برنامهها و اپلیکیشنها را بدون محدودیت طراحی کنند.
بنابراین ویژگیهای متن باز بودن DApp ویژگی برجسته آن است که کاربران به سادگی میتوانند در نظرسنجی شرکت کنند و به تغییرات یک نوع قرارداد یا پلتفرم رای منفی و مثبت میدهند.
۲. پروتکل اثبات کار (POW) و پروتکل اثبات سهام (POS) در DApps
یکی دیگر از ویژگیهای دپ، پروتکل اثبات کار و پروتکل اثبات سهام است که برنامههای غیرمتمرکز در بستر آن فعالیت میکنند. کاربران با پذیرش این پروتکلها میتوانند از برنامه غیرمتمرکز استفاده کنند. بنابراین توسعهدهندگان هر کدام از این پروتکلها، برنامههای متنوع غیرمتمرکز را بستر توسعه میدهند.
۳. غیرمتمرکز بودن DApps
یکی از مهمترین ویژگیهای دپ را میتوان غیرمتمرکز بودن آن معرفی کرد؛ تمامی تراکشنها و عملکردهای آن در دفاتر کل ذخیره میشود که به صورت غیرمتمرکز است. بلاکهای بلاکچین در نودها و گرههای غیرمتمرکز ذخیره میشوند که ویژگی برجستهای است.
کاربرد برنامههای غیرمتمرکز چیست؟
فضای بلاکچین امکانات متنوعی را در اختیار کاربران خود قرار میدهد و توسعهدهندگان با استفاده از توسعه فناوریهای پیشرفته میتوانند برنامههای غیرمتمرکز را تبدیل به برنامههایی کارآمد کنند. راههای جدیدی برای فناوری ارزهای دیجیتال کاربردی وجود دارد که اصلیترین کاربرد برنامه غیرمتمرکز شامل موارد زیر میشود.
امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
یکی از کاربردهای مهم دپ را میتوان فعالیت برنامههای امور مالی معرفی کرد؛ کاربردیترین قراردادهای آنلاین پلتفرمهای وامدهی دیفای هستند که برای ایجاد نقدینگی سرمایهگذاران، گزینه مناسبی به شمار میروند. در حال حاضر DeFi بیشتر از ۴۰ میلیارد دلار ارزش مالی دارد و پلتفرمهای جذاب وامدهی هر روز در حال رشد و توسعه هستند.
این پلتفرمها چالشهای امور مالی سنتی را به شکلی ساده با وام دادن و قرض گرفتن حل میکنند. روش مالی نوآورانه که استخر نقدینگی ایجاد میکند و امکان سرمایهگذاری و کسب سود را برای سرمایهگذاران بلند مدت فراهم میکند.
راهحلهای مبتنی بر بلاکچین
کسبوکارها برای رشد بیشتر درآمد خود نیاز به استفاده از پتانسیلهای تازه دارند و بلاکچین راه حلهای تازهای برای رشد و کارایی عملیات را در اختیار کاربران خود قرار میدهد. صنایع مختلفی مانند مدیریت زنجیره تامین، مراقبتهای بهداشتی و دارو و… از جمله مشاغلی هستند که از راهکارهای سازمانی بلاکچین بهرهمند میشوند.
بنابراین صاحبان کسبوکار میتوانند برنامههای مهمی در زمینه مدیریت، ردیابی کالاها، ایجاد شفافیت در سازمان خود از طریق بلاکچین ایجاد کنند. همچنین سیستمی امنی برای پرداخت داشته باشند و از مزیتهای متنوع آن برای گسترش و توسعه برنامهها و اپلیکیشنهای خود بهرهمند شوند.
رسانههای اجتماعی
شبکههای اجتماعی در بستر بلاکچین دیگر محدودیتهای سانسور را ندارند و به راحتی به کاربران اجازه میدهد تا آزادی بیان داشته باشند. انجمنها و اینفلوئنسرها در این بستر راحتتر میتوانند فعالیت داشته باشند و درآمد بیشتر کسب کنند.
اما پلتفرمهای سنتی نظارتهای بیشتری میشوند و برای درآمدزایی کاربران مشکلات فراوانی وجود دارد. اما شبکههای اجتماعی در بستر غیرمتمرکز با استفاده از توکنهای خود میتوانند از کاربران درآمد داشته باشند و دیگر شرکتی به عنوان واسطه بخشی از درآمد را برای خود برنمیدارد.
بازیهای بستر بلاکچین
برنامه غیرمتمرکز میتواند راهحلی برای رشد بازیهای آنلان باشد و پول بیشتری را میتوانند از کاربران خود کسب کنند. بازیهای بلاکچینی با پرداخت توکنهای بازی امکان درآمدزایی را برای گیمرها فراهم میکنند و از این طریق کاربران وقت خود را برای سرمایهگذاری و درآمدزایی در بازار صرف میکنند.
بازیکنان میتوانند توکنها را مبادله کنند و آیتمهای مورد نیاز خود را به دست آورند. بنابراین بازیهای غیرمتمرکز به رشد بیشتر درآمد بازیکنان کمک میکند و میتوانند برای کسبوکار خود در این محیط بیشتر تبلیغات انجام دهند.
جمعآوری کمک مالی و تبلیغات
در وبسایتها نمایش تبلیغات موجب کسب سود صاحبان کسبوکارها میشود و بسیاری از کاربران از برنامههای مسدود کننده تبلیغات استفاده میکنند. تبلیغات در بستر غیرمتمرکز بسیار سادهتر است و کاربران به راحتی میتوانند با پرداخت کوین از کسب وکارها حمایت کنند.
کاربران در دراز مدت میتوانند از سایت مورد نظر خود حمایت کنند و دیگر نیازی نیست که تبلیغات خستهکننده درون هر وبسایت وجود داشته باشد. همچنین اطلاعات کاربران در بستر غیرمتمرکز بلاکچین امنیت بیشتری دارد و ردیابی اطلاعات آنها امکانپذیر نیست. بنابراین پلتفرمهای پولی از این طریق رابطه برد برد تشکیل میدهند و بازدید کاربران بیشتری را جذب میکنند.
۵ مزیت برنامه غیرمتمرکز (DApps)
همانطور که گفته شد مزایای برنامههای غیرمتمرکز در بستر بلاکچین بسیار بالاست و امکانات متنوعی را در اختیار کاربران و صاحبان کسبوکار قرار میدهد. در ادامه با مزایای برنامه غیرمتمرکز بیشتر آشنا میشویم.
۱. شفافیت بالا
از جمله مزایای ستودنی برنامه غیرمتمرکز را میتوان شفافیت بالای آن معرفی کرد؛ شفافیت و عدم سانسور برنامههای غیرمتمرکز برای کاربران اهمیت بالایی دارد و دیگر اشخاص و سازمانها نمیتوانند این شفافیت را کاهش دهند یا آزادی بیان افراد را سانسور کنند.
کاربران آزادی عمل بیشتری دارند و تراکنشها با شفافیت بالا و بدون هیچ دستکاری انجام میشود. همچنین پیادهسازی DApp و تراکنشها و خواندن اطلاعات به راحتی انجام میشود.
۲. یکپارچگی دادهها
از جمله مزایای برجسته برنامه غیرمتمرکز، یکپارچگی دادههاست که شبکه غیرمتمرکز آن را تضمین میکند. دسترسی عمومی به تایید تراکنشها و ذخیرهسازی امن دادهها این بستر را برای کاربران فراهم میکند. دادهها به سادگی قابل بررسی است و این یکپارچگی سرعت تراکنشها را افزایش میدهد.
۳. حذف واسطهها
برای انجام تراکنشهای مالی دیگر واسطهای وجود ندارد و سادگی تراکنش های آنلاین به وسیله برنامههای غیرمتمرکز انجام میشود. در تراکنشهای آنلاین سنتی، سازمانها و بانکها باید نظارت وجود داشته باشند و برای این خدمات از کاربران کمیسیون دریافت میکنند. اما در بستر غیرمتمرکز واسطهها به طور کلی حذف میشوند و کسی نمیتواند از آنان سو استفاده کند.
۴. بهبود حریم خصوصی
ناشناس ماندن هویت کاربران و عدم دسترسی به اطلاعات کاربران از جمله مزیتهای مهم بستر غیرمتمرکز است که کاربران به سادگی میتوانند حفظ حریم خصوصی را تجربه کنند. فرآیند ثبتنام پیچیده و طولانی وجود ندارد و کاربران با استفاده از کیف پولهای دیجیتالی میتوانند به سادگی تراکنشهای خود را بدون مشخص شدن هویت خود انجام دهند.
۵. مقیاسپذیری بالا
بسترهای غیرمتمرکز نسبت به روش سنتی مقیاسپذیری بالاتری دارند و امکان تراکنشهای بیشتری را به کاربران میدهند. اما بلاکچین متمرکز و سنتی هنوز هم به اندازه کافی مقیاسپذیر نیست و در بعضی ساعات شبکه با ازدحام تراکنش روبرو میشود. بنابراین هزینه تراکنشها افزایش مییابد.
هرچه کاربران سریعتر بتوانند تراکنشهای خود را انجام دهند در واقع هزینه کمتری میپردازند. به طور مثال شبکه اتریوم به دلیل استفاده زیاد کاربران، پیوسته دچار ازدحام تراکنشها میشود و نرخ کارمزد آن افزایش مییابد. بنابراین کاربران به دنبال راهکارهای نوین هستند که هزینه کمتری بپردازند.
معایب برنامههای غیرمتمرکز
در مقابل مزیتهای برنامه غیرمتمرکز میتوان معایبی هم برای آن در نظر گرفت. اما به هرحال مزایای آن بسیار ارزشمندتر است و خدمات بسیاری را به کاربران خود ارائه میدهد که قابل چشمپوشی نیست.
رابط کاربری پیچیده
یکی از مشکلات برنامه غیرمتمرکز را میتوان رابط کاربری پیچیده آن دانست؛ بسیاری از برنامههای غیرمتمرکز چندان رابط کاربری سادهای ندارند و به همین دلیل به سختی مورد پذیرش عمومی قرار میگیرند. همچنین برنامههای آن چندان کاربرپسند نیستند و کاربران بیشتر ترجیح میدهند که در فضاهای متمرکز فعالیت کنند.
توسعهدهندگان برنامه غیرمتمرکز باید برروی جذابیت و راحتی آن بیشتر کار کنند تا کاربران تجربه کاربری بهتری داشته باشند و سادهتر از برنامههای آن استفاده کنند.
مشکلات به روز رسانی کدها
از جمله مشکلات برنامههای غیرمتمرکز را میتوان ثبت دادهها و کدها در بلاکچین معرفی کرد؛ اصلاح دادهها و کدها در بلاکچین با محدودیتهایی روبروست و اصلاح مشکلات امنیتی چندان ساده نیست. به همین دلیل توسعهدهندگان را به دردسر میاندازد.
همچنین به روز رسانی برنامهها محدودیتهایی دارد که توسعهدهندگان را درگیر چالشهای جدیتری میکند. شاید در آینده این محدودیتهای برنامههای غیرمتمرکز برطرف شود.
مشکلات مقایسپذیری
برنامه غیرمتمرکز هنوز با محدودیتهای فراوانی روبروست؛ در آینده با رشد و گسترش بیشتر برنامه غیرمتمرکز ممکن است که محدودیتهای بیشتری درمقایسپذیری این شبکه ایجاد شود و دچار ترافیک بیشتری شود.
بنابراین نگرانیهایی وجود دارد که اگر در آینده تعداد برنامههای بیش از حد شود از نظر منابع محاسباتی با مشکلاتی روبرو میشود یا خیر. ممکن است که شبکه را با چالشهای ازدحام برنامهها درگیر کند و توانایی رشد و توسعه برنامهها را محدود سازد.
جدول مزایا و معایب برنامه غیرمتمرکز (DApps)
مزایا | معایب |
شفافیت بالا | رابط کاربری پیچیده |
یکپارچگی دادهها | مشکلات به روز رسانی کدها |
حذف واسطهها | مشکلات و محدودیتهای مقیاسپذیری |
بهبود حریم شخصی | |
مقیاسپذیری بالا |
بهترین برنامههای DApps بازار
برنامههای غیرمتمرکز بسیار متنوعی طراحی شده است که با اهداف خاصی توسعه پیدا کردند. بنابراین کاربران متناسب با نیازها و خواستههای خود میتوانند بهترین برنامههای DApps را انتخاب کنند. در ادامه به معرفی بهترین برنامه دپ بازار میپردازیم.
ترون (Tron DApps)
یکی از بهترین برنامه غیرمتمرکز را میتوان شبکه ترون را معرفی کرد؛ ترون پلتفرم اشتراکگذاری محتوای غیرمتمرکز مبتنی بر زنجیره بلوکی است. این شبکه از جمله پلتفرمهای توسعه DApps به شمار میرود که کاربران میتوانند محتوای خود را بدون نگرانی در آن به اشتراک بگذارند.
کوین اصلی ترون TRX است که با استفاده از آن کاربران میتوانند کریپتو پاداش بگیرند و برای شرطبندی آنلاین و رسانههای اجتماعی و… استفاده میشود. ترون امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را فراهم میکند و به عنوان بستری امن و ارزان شناخته میشود.
ایاس (EOS DApps)
ایاس یکی دیگر از پلتفرمهای قدرتمند با اهداف شفاف و جذاب است که راه حلی مناسب برای اپلیکیشنهای غیرمتمرکز ایجاد میکند. ایاس در سال ۲۰۱۸ راهاندازی شده است و بستری مناسب برای طراحی برنامههای غیرمتمرکز به شمار میرود.
از جمله ویژگیهای برجسته ایاس را میتوان سیستم نوآورانه، ابزار کاربردی برای بازاریابی، ظاهری ساده و تعداد افزونههای یکپارچه معرفی کرد. پلتفرم این شبکه در صنایع مختلف مانند رسانههای اجتماعی، صرافیهای غیرمتمرکز، سایتهای شرطبندی و… به کار میرود.
پلکادات (Polkadot DApps)
یکی دیگر از پلتفرمهای غیرمتمرکز، پلکادات است که امکان اتصال راحت و ساده برنامهها و خدمات و موسسات غیر متمرکز را فراهم میکند. این پلتفرم توسط گاویین وود یکی از بنیانگذاران اتریوم ایجاد شده است که هدف آن مقیاسپذیری طیف گستردهای از فناوری بلاکچین است.
این پلتفرم اتصال زنجیرهای خصوصی و کنسرسیوم را فراهم میکند و شبکهای جذاب برای فعالیت سازمانهای خصوصی و عمومی است. برنامههای DApps در بستر پلکادات با اهداف متنوعی مانند افزایش سرمایه، مبادلات و… ایجاد میشود.
استلار (Steller DApps)
استلار بهترین پلتفرم توسعه برنامه غیرمتمرکز به شمار میرود که راه حل قابل اعتماد پرداخت همتابههمتا را فراهم میکند و معاملات سریع بین هر جفت ارز در این پلتفرم تضمین میشود. همچنین استلار امکان تراکنشهای ارزان قیمت را فراهم می کند و مزایای فراوانی را برای کاربران خود به همراه دارد.
کوین اصلی آن XLM است که حرکات قیمتی آن شباهت بسیاری به ریپل دارد. از جمله مزیتهای این پلتفرم را میتوان دیجیتال سازی دارایی نام برد و که امکان ذخیرهسازی دیجیتالی دارایی را به کاربران خود میدهد.
همچنین توسعهدهندگان میتوانند صرافی غیرمتمرکز را در بستر این شبکه امن ایجاد کنند. استلار هم میتواند یک رسانه اجتماعی باشد که دادهها در این بستر به اشتراک گذاشته شوند.
بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain DApps)
یکی از بهترین پلتفرمهای جذاب، بایننس اسمارت چین است که شبکهای گسترده و کاربردی محسوب میشود. زنجیره هوشمند بایننس شبکه بلاکچینی است که برای اجرای برنامههای متنوع به کار میرود. این پلتفرم توسط بایننس در سال ۲۰۱۹ تاسیسی شد و هدف اصلی آن ایجاد برنامه غیرمتمرکز بود.
کاربران به کمک آن میتوانند معاملاتی بیشتری با ظرفیت بالا انجام دهند و دارایی خود را بین زنجیره هوشمند بایننس و زنجیره اصلی بایننس منتقل کنند.
یونی سوآپ (Uniswap)
یکی از صرافیهای غیرمتمرکز که امکان تراکنشهای متعدد را بدون نظارت و مدیریت نظام و سازمان میدهد. این صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین اتریوم است و با استفاده از قراردادهای هوشمند امکان معاملات را فراهم میکند.
بنابراین جایگزین مبادلات سنتی است که با ایجاد استخر نقدینگی خودکار و بدون مجوز معاملهگران میتوانند کوینهای مورد نظر خود را مبادله کنند. کاربران به سادگی نیاز خود به نقدینگی را برطرف میکنند و نسبت به بازارسازان بینیاز میشوند.
یکی از بزرگترین مزایای این نوع دکس را میتوان ارزان قیمت بودن آن معرفی کرد؛ بنابراین هزینه چندانی برای تامین و نگهداری آن نیازی نیست.
آوه (Aave)
آوه از جمله برنامههای غیرمتمرکز است که سیستم وامدهند و وامگیرنده دارد و بر روی بستر بلاکچین اتریوم ساخته شده است. کاربران دارایی خود را در این پلتفرم قرض میدهند و کسب سود میکنند. Aave با ویژگی وام فلش اضافی خود را متفاوت کرده است و از نظر علمی این وامها یک تراکنش بلاکچین معتبر است.
در واقع استخر نقدینگی از طریق این وامها ایجاد میشود و دارایی مناسب برای قراردادهای هوشمند تامین میشود. معاملهگران با دریافت وام میتوانند معاملات تازهای انجام دهند و کسب سود بیشتری را تجربه کنند.
سوالات متداول
۱. برنامه غیرمتمرکز چه مزایایی به همراه دارد؟
برنامه غیرمتمرکز مزایای فراوانی مانند شفافیت تراکنشها، یکپارچگی دادهها، بهبود حریم شخصی و… را برای کاربران به همراه دارد.
۲. چه تفاوتی بین برنامههای متمرکز و غیرمتمرکز وجود دارد؟
مهمترین تفاوت برنامههای متمرکز نظارت و کنترل یک نهاد یا دولت است و دادههای کاربران قابل نظارت و ذخیرهسازی است. اما شبکههای غیرمتمرکز نظارت نمیشوند و امنیت و شفافیت بالاتری دارند.
۳.چالشهای برنامههای غیرمتمرکز چیست؟
بزرگترین چالشهای برنامههای غیرمتمرکز را میتوان مقیاسپذیری محدود، رابط کاربری پیچیده و هزینههای بالای تراکنش معرفی کرد.
۴. برنامههای غیر متمرکز امنتر از برنامههای متمرکز است؟
برنامههای غیرمتمرکز امنیت بالایی دارند و با وجود اشکالاتی در کدنویسی و قراردادهای هوشمند باز هم آیندهای روشن در انتظار کاربران آن است.
۵.مهمترین ویژگی برنامه غیرمتمرکز چیست؟
میتوان گفت که بهترین ویژگی برنامه غیرمتمرکز، متن باز بودن آن است که موجب گسترش برنامههای بیشتری در این بستر میشود.
جمعبندی
ما در این مقاله به بررسی برنامه غیرمتمرکز پرداختیم؛ برنامههای غیرمتمرکز دریچهای تازه در دنیای بلاکچین است که امکان رشد و توسعه برنامههای مالی، انواع بازیها و سرگرمیها، اپلیکیشنهای متنوع و… را فراهم میکند.
سیستم غیر متمرکز DApps با قابلیت متن باز (Open Source) به توسعهدهندگان اجازه میدهد تا با دسترسی بیشتر بتوانند اپلیکیشنها و برنامههای کارآمد را گسترش دهند. این سیستم نیازی به نظارت و کنترل نهاد و سازمانهای دولتی ندارد و با حفظ حریم شخصی کاربران تراکنشهای فراوانی را پشتیبانی میکند. البته که برنامههای غیرمتمرکز نیاز به رشد و توسعه بیشتری دارند تا به یک ابزار عمومی کاربران تبدیل شود و در آیندهای نه چندان دور نیاز کاربران را به صورت گستردهتری برطرف میکنند.